Hoe Moldavische wijnsector profiteert bij EU-lidmaatschap

Moldavië stemt op 20 oktober over EU-lidmaatschap. Bij een ‘ja’, zal het land vol blijven inzetten op de onderhandelingen met de Europese Unie.

Dat kan gunstig uitpakken voor het bedrijfsleven in het Oost-Europese land. Als bedrijven zakendoen met partners in de EU, vervallen grenscontroles en het scheelt papierwerk.

Voor de prominente wijnsector in Moldavië is EU-lidmaatschap bij uitstek een relevant onderwerp. Moldavië staat bekend om zijn wijnindustrie, dat stevig inzet op export naar het Westen.

Het lidmaatschap kan de sector verder helpen, vertellen drie Moldavische wijnbedrijven als Business Insider Nederland ze in hun thuisland spreekt – hun vizier is gericht op de EU.

Neem Purcari Wineries, een van de grootste wijnproducenten in het land. Afgelopen jaar zette het beursgenoteerde concern 75 miljoen euro om, waarvan driekwart uit de EU kwam.

Russische ban zorgde voor ruk naar het Westen

Voor het bedrijf, dat al in 1827 het licht zag, was dat lange tijd een ongebruikelijke exportroute. Tot vijftien jaar geleden deed Purcari vooral zaken in de regio, veelal met Russen. Toen de Russen in 2006 in een diplomatiek conflict een ban op Moldavische wijnen instelden, verlegden producenten hun blik richting het Westen.

Purcari keek aanvankelijk vooral naar Roemenië, Polen, Tsjechië en Slowakije, maar sinds enkele jaren ook naar West-Europese landen. Het bedrijf verwacht dit jaar 100.000 flessen in Nederland te verkopen, zegt adjunct-directeur Alex Filip tegen Business Insider Nederland.

Voor concurrent Vinaria din Vale behoort Nederland inmiddels tot de vijf grootste importeurs. Het bedrijf exporteerde in 2005 nog vrijwel zijn gehele afzet richting Rusland en voormalige Sovjet-landen. Inmiddels gaat 80 procent van de wijnen richting westerse landen.

Het bedrijf ging in 2019 de Nederlandse markt op. "We verkochten drie jaar geleden nog 30.000 flessen per jaar in Nederland, maar dit jaar naar verwachting 200.000", zegt exportmanager Ursu Vasile.

Vinaria din Vale heeft zelfs plannen om een logistieke vestiging in Nederland te openen. "We verkopen al aan horeca en willen richting de hotels en supermarkten gaan." Vasile ziet de EU als een stabiele markt, iets wat hij in Rusland voorheen niet gewend was. "Het ene jaar gaat het er financieel goed, het andere jaar niet."

Die plannen hebben ze ook bij het concurrerende Radacini Wines, dat dit jaar zelfs 400.000 flessen in Nederland hoopt te vermarkten. Niet dat het makkelijk is om je als Moldavisch wijnmerk op de kaart te zetten in het Westen, weet manager Dinu Chistian.

"Mensen weten niet veel van ons land, ze kunnen de naam van ons land vaak niet eens spellen", zegt Chistian. "Mensen vragen me of ik uit de Malediven kom, of uit Mongolië. Nee, zeg ik dan: uit Moldavië! De laatste jaren kennen ze ons beter, omdat we het buurland van Oekraïne zijn." Lacht: "We staan dus nu bekend als dat arme land naast Oekraïne."

Hoe hij dit pr-technische probleem aanpakt? "Door wijnevenementen af te gaan en mensen onze wijnen te laten proeven. Dan pas snappen ze waar wij het over hebben. Omdat de salarissen in Moldavië lager liggen, genieten wij internationaal bovendien een concurrentievoordeel. We kunnen onze wijnen iets goedkoper aanbieden dan sommige concurrenten."

Moldavische wijnproducenten hopen op 'ja'

De hoop onder de Moldavische wijnproducenten die Business Insider Nederland spreekt, is dat hun land op 20 oktober 'ja' stemt in het referendum over EU-aansluiting. In dat geval wordt EU-lidmaatschap als doel in de grondwet verankerd. De onderhandelingen met de EU zullen dan - vanuit Moldavische zijde - geen stille dood sterven.

Voor het bedrijfsleven betekent EU-aansluiting dat handel met het landenblok eenvoudiger wordt. "We hebben nu te maken met veel papierwerk, wat tijd en geld kost", zegtChistian van Radacini Wines.

"Als we op evenementen staan buiten Moldavië, kunnen veel mensen ons product niet in groten getale importeren, omdat ze geen importlicentie hebben. Grote horecapartijen kunnen bijvoorbeeld niet in één keer vijf vrachtwagens met onze wijnen inkopen. Als je allebei in de EU zit, kun je wel meteen hoge volumes inkopen."

Purcari vond een andere manier om export naar de EU te vergemakkelijken. Het bedrijf staat in buurland Roemenië op de beurs ingeschreven en werkt met een EU-holding in Malta, waardoor het bedrijf minder last heeft van grensbarrières. Zijn concern voldoet dus ook al aan de benodigde EU-standaarden voor onder meer de voedselveiligheid. "Die zijn strikt, dus ik kan me voorstellen dat zoiets nog een uitdaging kan zijn voor bedrijven", zegt Purcari-manager Filip.

Zich puur op de thuismarkt richten, is voor de meeste producenten geen optie. Veel Moldaviërs hebben hun eigen wijngaarden in de tuin, waardoor de vraag naar commerciële wijnen er dan ook beperkt is. "Een collega van mij nam laatst nog een dag vrij om haar druiven te oogsten", zegt Filip. "Soms verkopen Moldaviërs die aan wijnproducenten."

Zijn bedrijf Purcari zag in de eerste helft van dit jaar maar 15 procent van de afzet richting Moldavië vloeien. "Wat daarbij ook meespeelt, is dat er nog geen tweeënhalf miljoen mensen in dit land wonen. Hun inkomen ligt bovendien lager dan in de EU."

Voldoende werknemers vinden blijkt uitdaging

Er zijn bovendien uitdagingen genoeg in wijnland Moldavië. Producenten vinden het moeilijk om voldoende arbeiders te vinden voor hun wijngaarden. De Moldavische bevolking neemt al jaren af, doordat inwoners naar het Westen emigreren, waar de lonen hoger liggen.

"We kunnen nu nog net voldoende mensen vinden in rurale gebieden", zegt Filip, "maar misschien moeten we over 5 tot 7 jaar mensen uit Aziatische landen halen, uit India of de Filipijnen. In Roemenië is dat al een grote trend. Je hebt wijnbedrijven waarvan bijna het gehele personeel uit Azië komt."

De Moldavische overheid zou dit moeten vergemakkelijken, denkt Filip. "Maar ik besef me ook dat het een gevoelig onderwerp kan zijn. Moldavië is relatief arm, dus je kunt je voorstellen dat mensen zullen zeggen: 'Buitenlanders komen onze banen komen innemen'. Toch zal Moldavië er niet aan ontkomen, we hebben extra mensen nodig. Je ziet het bovendien overal ter wereld gebeuren. Op de Franse wijngaarden werken bijvoorbeeld veel Marokkanen en Algerijnen."

Bij Radicini Wines zetten ze daarom in op automatiseringen in de oogst. "We breiden ieder jaar uit met wel 100 tot 150 hectare aan plantages", legt manager Chistian uit, "maar er zijn niet altijd genoeg mensen om al het werk te doen. Niet alleen verlaten veel Moldaviërs hun land, ook is er een grote trek van het platteland naar de stad. Onze plantages bevinden zich juist op het platteland."

Droge zomers spelen sector parten

Tot slot is klimaatverandering een grote uitdaging voor de sector. "Er valt al voor het vierde jaar op rij te weinig regen", zegt Vinaria din Vale-manager Vasile. "In juli was het hier een hele week warmer dan 43 graden."

Tijdens de oogstperiode in 2019 leverde één hectare wijngaard zijn bedrijf nog twaalf tot vijftien ton aan druiven op, aldus Vasile.

"Afgelopen jaar was dat nog maar drieënhalve ton. We moeten dus veel investeren in irrigatiesystemen. Dat betekent dat onze productiekosten toenemen. We kunnen de prijzen van onze wijnen echter niet laten stijgen, want de competitie in de markt is groot. Misschien moeten we onze marges dus verlagen."

Purcari heeft een andere oplossing: het bedrijf zet in op druivenbomen die minder water nodig hebben. "We doen ook aan klimaatadaptatie", zegt Filip. "Zo planten we inmiddels ook gras tussen de bomen, omdat de bodem het water dan beter vasthoudt. Druivenbomen kunnen bovendien best tegen een beetje stress, daar worden ze sterker van."

LEES OOK: Ondernemers uit Moldavië vertellen hoe de prille techsector zich ontwikkelt, terwijl het land stemt over toenadering tot de EU